O zaman Ankara'da konservatuar yok. Musiki Muallim Mektebi var sadece.. Kim oynayacak peki?. Sesi güzeller var ama, çoğu nota bile bilmiyor. Adnan Saygun, kısa zamanda öğrenilecek, en kolay söylenecek bir Opera yapması gerektiği bilincinde.. Öyle de yapıyor..
Temsil başarı ile veriliyor. Atatürk, kulise gidip kutladığı sanatçıları, gece Köşk'e davet ediyor.. Davete katılan genç sanatçılardan biri, babasına yazdığı mektupta o geceyi anlatıyor.. Atatürk'ün onları nasıl kapıda karşıladığını, nasıl saygı ve sevgiyle ağırladığını.. Genç Soprano'dan da bir arya rica ediyor.. "Bugün Özsoy'da söylediğin arya" diyor.. Genç sanatçı "Ben size Butterfly'dan bir arya söyleyeyim efendim" diyor ve bir Türk kızı, Çankaya Köşkü'nde ilk defa bir klasik opera aryası seslendiriyor.
Semiha Berksoy..O tarih, 16 Haziran 1934!..
(Bu bilgileri, gecenin konuşmacıları, Mesut İktu ve Zeliha Berksoy'dan aktardım.) ..
Ve o Semiha Berksoy'un ölümünden önce kurduğu Opera Vakfı'nın 2009'dan beri vermeye başladığı Opera Ödülleri'nin beşincisi, 16 Haziran 2014'te sahiplerini buluyor..
Yani Atatürk'ün kurduğu operamızın 80'inci yılında..
Semiha Berksoy... Ressam bir anne ve şair bir babanın kızıdır. Ailesinin sanat adına tüm yeteneği ona da geçmiştir. Trajik bir çocukluk geçirmiştir. Yaşadıkları tutkusunu perçinler
Daha ilkokul yıllarında hikâyeler yazar, yazdıklarımı resimlerdim. Şiirler okur, kendi kendime şarkılar söylerdim. Güzel Sanatlar Akademisi Namık İsmail Atölyesi'nde resim eğitimi alarak resim yapmaya da başladım. Tiyatro eğitimi aldığım Darülbedayi Tiyatro Okulu'ndan sonra sesimi konservatuardaki, yani o zamanki adıyla Dar'ül Elhan'daki ilk şan hocası sopranı Nimet Vahit Hanıma dinlettim. Nimet Vahit Hanım'ın şan sınıfında benim ruhumu sürükleyen, bende alev haline gelen o sanat aşkıyla derslere başladım.
19 Haziran 1934 tarihinde Adnan Saygun'un bestelediği ilk Türk Operası "Özsoy'da" Ayşim rolünü oynadım. Ulu Anne rolünü öğretmenim soprano Nimet Vahit Hanım, Feridun rolünü bariton Nurullah Şevket Taşkıran oynuyordu. Dans ve koreografiyi Selma ve, Azade Selim Sırrı üstlenmişlerdi. Koroyu Halil Bedii Yönetken yönetiyordu.
Berlin Yüksek Müzik Akademisi Opera bölümüne devlet bursu ile gönderildim. Öğrenciliğim devam ederken, 22 Haziran 1939'da Richard Strauss'un 75. Doğum Yılı Festivali'nde, Berlin Akademisi Eski Apollon Operasında, Richard Strauss'un Ariadne auf Naxos operasında, Ariadne rolüyle sahneye çıktım.
Nisan 1941'de Ankara'da profesyonel anlamda ilk opera gösterisi olan Tosca operasında Karl Ebert yönetiminde oynadım.
1999 yılında New York City Lincoln Center'da, Robert Wilson'un rejisörlüğünü yaptığı, Umberto Eco'nun eseri 'The Days Before. Death, Destruction and Detroit III' adlı oyunda, Tristan ve Isolde Operası'ndan, Isolde'nin, "Aşk Ölümü" aryasını söylediğimde 89 yaşında idim.
Benim ruhum çok canlı. Sanat aşkı var bende. Sürekli birşeyler yaratıyorum. Babamın konservatuvarı bırakmam için yazdığı mektubuna cevaben 18 yaşında yazdığım mektupta, 'benim ruhumu sürükleyen, bende alev haline geçen birşey var; o da sanat aşkıdır, bunu bilesiniz, ölsem de mezarımda selvi ağaçları söyler.' diyerek sanattan asla vazgeçmeyeceğimi vurguluyorum.
Hakikaten de bu yaşa geldim, hala vazgeçmiyorum. Sanatın yaşı yok, 90'da da, 9 yaşında da olur. Bu ruhi bir mesele. Ve bu aşk, merak beni genç ve enerjik tutuyor. Çünkü beni sevindiriyor. Aşık olmak da insanı sevindirir.
(Semiha Berksoy)
Semiha Berksoy ve Reji
Semiha Berksoy, 1946 yılında Ankara Devlet Operası'nın kurulmasında Carl Ebert ile birlikte görev almış ve Carl Ebert'in reji asistanı olarak görev yapmıştır.
Süreyya Operası'nda primadonna olarak sahneye çıktığı operetler
- Emir
- Çardaş Fürstin (Csárdásfürstin, Emmerich Kálmán)
- Maskot (La Mascotte, Edmond Audran)
- Leblebici Horhor Aga (Dikran Cuhaciyan, Tekfor Nalyan)
Semiha Berksoy ve Resim
Resimlerim hayatımı yansıtıyor.
Ne hissediyorsam onun resmini yapıyorum. Kiminde çocuk gibiyim, kiminde melek, kiminde şeytan... Melekliğim, karşılık beklemeden sevmemden geliyor. Sevince, melekleşiyorum, sevince çocuk saflığına kavuşuyorum... Şeytanlığım ise, sevdiğimi bırakıp gidebilmem. Sanatım için çekip giderim, gidebilirim... Bana şeytanlığı yaptıran sanat aşkı.
(Zeynep Oral, "Nice Yıllara Semiha Berksoy...", 2. 11. 2001, zeyneporal.com)
Sergileri
(Seçki)Eserlerinin bulunduğu koleksiyonlar
(Seçki)- Resim Heykel Müzesi, İstanbul
- İstanbul Modern, İstanbul
Semiha Berksoy ve Tiyatro
(Seçki)Semiha Berksoy ve Sinema
(Seçki)Yazar Semiha Berksoy
KitaplarıÖdülleri
Üyelikleri
Eğitimi
Sosyal Sorumluluk Çalışmaları
Akraba ve Dostları
Anısını Yaşatan Projeler
- Semiha Berksoy Sanal Müzesi: http://www.semihaberksoymuzesi.com
- Semiha Berksoy web sayfası: http://www.semihaberksoy.com/
- Semiha Berksoy Opera Vakfı: http://www.semihaberksoyoperavakfi.org/
- TRT Semiha Berksoy Belgeseli: http://www.youtube.com/watch?v=7q1kbXPAOpo
- Opera Türkiye web sayfası: http://www.operaturkiye.com/wp1/index.php/kimdir/1-soprano/semiha-berksoy.html/
- semiha b. unplugged: Bir Kutluğ Ataman video projesi: http://www.saatleriayarlamaenstitusu.com/site/artworks/work/29/
- "Ben Yaşardım Aşk ve Sanatla" sergisi: 12 Şubat - 12 Mart 2010, Kâzım Taşkent Sanat Galerisi ve Sermet Çifter Salonu, İstanbul, Semiha Berksoy'un 100. doğum günü nedeniyle sergi.
- I Lived On Art, I Lived On Love - Ben Yaşardım Aşk ve Sanatla sergisi kataloğu, Yapı Kredi Yayınları, 2010.
- "Ben Yaşardım Aşk ve Sanatla" sergisi: 25 Mayıs - 25 Temmuz 2010, Ahmed Adnan Saygun Sanat Merkezi, İzmir, Semiha Berksoy'un 100. doğum günü nedeniyle İzmir Büyükşehir Belediyesi ve Ege Çağdaş Eğitim Vakfı ortaklaşa çalışması.
Hakkında Yazılanlar
- Faruk Bildirici, "Zeliha Berksoy", Hürriyet Pazar, 1.5.2011, http://www.farukbildirici.com/index.php?Did=368 (Erişim 22.2.2012).
- Hüseyin Baloğlu, "Zeliha Berksoy: Müze İşi Zor Ama Direnmemizin Sebebi Semiha Berksoy'un Sanatsal Gücüne İnanmamızdır", Lebriz Sanal Dergi, 21.1.2011, http://lebriz.com/pages/lsd.aspx?lang=TR§ionID=3&articleID=866&bhcp=1
- Cem Erciyes, "Semiha B. Nerede?", Radikal, 10.3.2010, http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalYazar&ArticleID=984721&Yazar=CEM-ERCIYES&CategoryID=113 (Erişim 22.2.2012).
- Semiha Berksoy "Ben Yaşardım Aşk ve Sanatla", İstanbul, 2010.
- Semiha Berksoy'un 100. doğum günü nedeniyle Kazım Taşkent Sanat Galerisi, Sermet Çifter Salonundaki sergi filmi :http://www.ekavart.tv/sergiler/diger/ben-yasardim-ask-ve-sanatla-semiha-berksoy vehttp://www.beyoglu.bel.tr/beyoglu/yasam.aspx?SectionId=65&ContentId=14942 (Erişim 22.2.2012).
- Dikmen Gürün (ed), Ateş Kuşu Semiha Berksoy,T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2010
- İstanbul Devlet Opera ve Balesi 2009-10 sezonu Semiha Berksoy'u anma konseri haberi,http://www.dailymotion.com/video/xddszh_ydob-2009-10-sezonu-semiha-berksoy_music
- Adem Dursun, "Zeliha Berksoy," Aralık 2008, Tiyatroonline.com, http://www.tiyatronline.com/haberler/ayin-soylesisi/159/zeliha-berksoy.html
- Nazım Hihmet Ran, Nazım Hikmet ve 'Tosca'sı Semiha Berksoy (Mektuplar), İstanbul, 2008
- Gökhan Akçura, Mavi Gözlü Dev ve Tosca, 26.10. 2008, Star Gazetesi, http://www.stargazete.com/yazar/gokhan-akcura/mavi-gozlu-dev-ve-tosca-haber-141254.htm (Erişim 22.2.2012).
- Ali Konyalı, Bir Soprano ile uçmak, SkyLife, 10/2007, http://www.thy.com/tr-CY/corporate/skylife/article.aspx?mkl=601 (Erişim 22.2.2012). Ve http://www.turkishairlines.com/de-de/skylife/2007/november/articles/flying-with-a-soprano.aspx (Erişim 22.2.2012).
- İki aykırının mektupları, blog.milliyet.com, 5.11.2007, http://blog.milliyet.com.tr/iki-aykirinin-mektuplari/Blog/?BlogNo=73968(Erişim 22.2.2012).
- İlknur Tunçdemir, "Cumhuriyetin ilk yıllarında Türk opera sanatında bir öncü kadın sanatçı ve ressam: Semiha Berksoy (1910- 2004), Bildiri, Tabuları Aşmak, 26- 28 Nisan 2006, 2. Uluslararası Kadın Araştırmaları Konferansı, Doğu Akdeniz Üniversitesi Kadın Araştırmaları Ve Eğitim Merkezi, Gazimagusa, Kıbrıs Türk Cumhuriyeti,http://www.muzikegitimcileri.net/bilimsel/bildiri/I-Tuncdemir_5.html (Erişim 22.2.2012).
- Zeynep Güler, "Berksoy'un 26 Yapıtı Venedik Bienali'nde", Sabah Gazetesi, 18.6.2005.
- Anonim, "Aklına koyduğunu mutlaka yapardı", Milliyet, 3.8.2004, http://www.milliyet.com.tr/2004/09/03/pazar/paz15.html
- "Semiha Berksoy", elle.com, http://www.elle.com.tr/semiha_berksoy_HaberDetay/260.aspx?0.Page (Erişim 22.2.2012).
- "Semiha Berksoy N.Y. Times'ta", Hürriyet, 22.08.2004, http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/ShowNew.aspx?id=251554(22.2.2012).
- Şebnem Arsu, "Semiha Berksoy, 94, Turkish Star of Opera and Art, Dies", NYTimes, 23.8.2004,http://www.nytimes.com/2004/08/23/arts/music/23berksoy.html?fta=y (Erişim 22.2.2012). "Kibele'de Semiha Berksoy, Retrospektif Sergisi", 16 Ekim- 05 Ekim 2003, İş Bankası İşte Genç Dergisi, İstanbul, 18 Aralık 2003
- Ayça Şen, "Milenyumun divası", Radikal, 11.8.2003, http://www.radikal.com.tr/ek_haber.php?ek=cts&haberno=2717 (Erişim 22.2.2012).
- Zeynep Oral, "Nice Yıllara Semiha Berksoy...", 2. 11. 2001, zeyneporal.com,http://www.zeyneporal.com/yazilar/2000/2_kasim_2000.htm (Erişim 22.2.2012).
- Semiha Berksoy, "1935-2001 Nazım'a armağan", hürriyetim.com, 14.2.2000,http://dosyalar.hurriyet.com.tr/ozel/turk/01/02/14/ozehab/39oze.htm (Erişim 22.2.2012). (Semiha Berksoy, bu yazıda Mezardan Gelen Mektup adlı öyküsünün arka planını anlatmaktadır.)
- Emre Yalçın, "Cumhuriyet Dönemi'nin İlk Lirik Sahne Eseri: Özsoy Operası (II), Hürriyet Gazetesi, Agora/Müzik, 11.12.2000
- Doğan Hızlan, "Semiha Berksoy'da Türkçe Madam Butterfly", Hürriyet Gazetesi, 9 Kasım 2000.
- "Kutluğ Ataman ile Söyleşi", antibellek.org, 1999, http://www.anibellek.org/?p=469 (Erişim 22.2.2012).
- Filiz Ali, "Dünyadan ve Türkiye'den müzisyen portreleri, Cumhuriyet, 30.5.1990.
- "Semiha Berksoy (1910 - 2004)", http://www.kimkimdir.gen.tr/kimkimdir.php?id=3185 (22.2.2012).
- Ertuğrul Akın, "Semiha Berksoy, a Turkish Opera singer and artist", http://www.youtube.com/watch?v=8P9i6wr8rdY(22.2.2012).
Kaynakça
Semiha Berksoy tanıtım sayfasında yararlanılan kaynaklar:
- İlknur Tunçdemir, "Cumhuriyetin ilk yıllarında Türk opera sanatında bir öncü kadın sanatçı ve ressam: Semiha Berksoy (1910- 2004), Bildiri, Tabuları Aşmak, 26- 28 Nisan 2006, 2. Uluslararası Kadın Araştırmaları Konferansı.
- Semiha Berksoy Sanal Müzesi: http://www.semihaberksoymuzesi.com
- Semiha Berksoy web sayfası: http://www.semihaberksoy.com/
- "Semiha Berksoy", elle.com, http://www.elle.com.tr/semiha_berksoy_HaberDetay/260.aspx?0.Page
- TRT Semiha Berksoy Belgeseli: http://www.youtube.com/watch?v=7q1kbXPAOpo
Semiha Berksoy tanıtım sayfasındaki görseller için kaynaklar
- Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi
- http://tr.wikipedia.org/wiki/Semiha_Berksoy
- Semiha Berksoy Sanal Müzesi: http://www.semihaberksoymuzesi.com
- Semiha Berksoy web sayfası: http://www.semihaberksoy.com/
Nâzım Hikmet ile Semiha Berksoy arasındaki ilişki Nâzım Hikmet veTosca'sı Semiha Berksoy / Mektuplar adıyla kitaplaştırıldı. Yapı Kredi Yayınları tarafından okura sunulan kitapta iki sanatçının arasındaki ilişki birbirlerine gönderdikleri mektuplarla anlatılıyor. Çünkü mektuplar sanat aşkıyla başlayan bu sevdanın ve zamanla, yine sanat aşkıyla derinleşen bu büyük dostluğun belgeleri durumunda. Semiha Berksoy (1910-2004) Nâzım Hikmet'le, ünlü Kafatası piyesinin sahne hazırlıkları sırasında tanışır. Berksoy, o sırada, Muhsin Ertuğrul'un yönettiği 'tiyatro mektebi'nde öğrencidir; Nâzım Hikmet'in şiirleri ve Darülbedayi'de oynanan oyunları, yeteneği ve çalışmalarıyla dikkat çeken Semiha'da büyük bir hayranlık uyandırmaktadır. Bir gün Muhsin Ertuğrul, yanında Nâzım Hikmet olduğu halde, Semiha'yı odasına çağırır; Kafatası'ndaki 'çiçekçi kız' rolü için ona şiir okutacaktır. Muhsin Bey Nâzım Hikmet'e, 'İşte Semiha... buyurun, yukarıda şiiri prova edin' der. Nâzım'la Semiha bir sınıfa girerler; Semiha, şiiri şairinin karşısında heyecan ve hürmetle okur. İki sanatçının arkadaşlığı da böylece başlar. Zaman ve mekan araya girdikçe de ikili mektuplaşmaya başlar. Nâzım Hikmet'in mektupları, şairin cezaevi yıllarına ve o yılların çalışmalarına, umutlarına ve umutsuzluklarına dair önemli detaylar içerirken; Berksoy'un yazdıkları, sanatçının kariyerinin nasıl geliştiğini, hedeflerini, hayal kırıklıklarını ve sevinçlerini ortaya koyuyor. Berksoy'un Nâzım Hikmet'le ilgili resimlerinden ve sahne fotoğraflarından oluşan küçük bir 'albüm'le tamamlanan kitapta, noktasına-virgülüne dokunulmadan yayımlanan metinlere, mektupların görselleri eşlik ediyor. Kitaptaki bütün mektuplar ve notlar, Berksoy'un arşivinde bulunuyor.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder