Kartpostallarda II. Meşrutiyet

Rumeli’de kutlamalar iradenin tebliğinden 8 saat önce başlamıştı ve bölgede bir bayram havası vardı çünkü bu “kansız bir darbeydi” ve padişahın “istibdad” dönemi sona ermiş artık “hürriyet, özgürlük” dönemi başlamıştı.

Emre Gül/ Tarih Dosyası/ Dünya Bülteni

İttihat ve Terakki, 1908 öncesinde Makedonya’da etkili bir örgüt kurmuş, genç mektepli subaylar arasında pek çok yandaş kazanmıştı. II. Abdülhamid yönetimine karşı gizliden başlayan mücadele, sonraki süreçte açığa çıktı. “Meşveret”, “Şura-yı Ümmet”, “Sancak” gibi yayın organlarıyla propaganda yapan ve Sultan Abdülhamid’e karşı Sırp, Bulgar ve Makedon çetecilerle bile ittifak etmekten çekinmeyen cemiyet, artık kendisini gizlemeden mücadeleyi bir isyan biçimine soktu. Asker ve sivillerden oluşan çetesiyle Resne’de dağa çıkan Kolağası Niyazi, ihtilal hareketini başlattı. Makedonya’daki bu isyan hareketi, düzenlenen mitinglerle bütün Rumeli’ye kısa sürede yayıldı. Yıldız Sarayı’na Meşrutiyet’in ilan edilmesi için telgraflar yağmaya başladı.  İttihat ve Terakki Cemiyeti, bir emr-i vaki ile 23 Temmuz 1908’de ilk önce Manastır’da 101 pare top attırdı, ardından da Selanik’te meşrutiyeti ilan etti.

II. Meşrutiyet’in sloganları: Hürriyet, Adalet, Müsavat, Uhuvvet ve II. Abdülhamid’in fotoğrafıyla Padişahım Çok Yaşa! Yazılı bir kartpostal

Sultan II. Abdülhamid, Sadrazam Said Paşa başkanlığında toplanan Meclis-i Vükela ile son gelişmeleri değerlendirmek üzere bir araya gelmiş ve sonunda “Kanunu Esasi” yani Anayasanın yürürlüğe konarak Meşrutiyet’in ilan edilmesi ve Meclis-i Mebusan’ın toplantıya çağrılmasına karar verilmişti. Konu ile ilgili iki ayrı irade aynı gün yayınlanmış ve 24 Temmuz 1908 tarihli gazetelerde yer alan resmi tebliğ ile de karar İstanbul’a duyurulmuştu. Ancak Rumeli’de kutlamalar iradenin tebliğinden 8 saat önce başlamıştı ve bölgede bir bayram havası vardı çünkü bu “kansız bir darbeydi” ve padişahın “istibdad” dönemi sona ermiş artık “hürriyet, özgürlük” dönemi başlamıştı.

İttihat ve Terakki Fırkası'nın çalışmaları sonucunda ilan edilen II. Meşrutiyet Osmanlı İmparatorluğu'nun dağılmasının önüne geçmek için, aynı kadrolarca bir çare olarak düşünülmüştü. Böylece ayrılmak isteyen uluslar ve büyük devletler isteklerinden vazgeçecek,  Meşruti sistemde temsil edilen halklar, cins , mezhep, ortak vatan ve Osmanlı milleti “ittihad-ı anasır” düşüncesi ile özgür olduklarını hissederek Osmanlı'ya bağlı kalacaklardı. Ayrıca Meşrutiyet’in ilanı Avrupa’nın Osmanlı Devleti’ni taksim planlarını suya düşürecek, devletin saygınlığını arttırarak yabancı sermayeyi ülkeye akıtacaktı.

Türk-Yunan bayraklı bir II. Meşrutiyet kartpostalı. Türkçe ve Yunanca: “Yaşasın Kanuni Esasi” yazılı

Basın aracılığı ile yapılan propagandalarda: “anayasa”, “hürriyet”, “eşitlik”, “özgürlük”kavramları ısrarla işlenmiş Meşrutiyet’in kronikleşmiş sorunları çözeceği iddia edilmişti. Bu propaganda ile halk üzerinde o kadar olumlu bir hava yaratılmıştı ki “Meşrutiyet” demek, ferah, demokrasi, huzur ve emniyet demekti. Zaman ve Meşrutiyet’in ilanını takip eden olaylar bambaşka bir çehre göstermiş olsa da bugünü unutturmamak anısına 23 Temmuz 1909 tarihi bir “Milli Bayram” günü olarak kabul edilmiş ve bu bayram 1935 yılında TBMM’de kabul edilen bir kanunla kaldırılana kadar Türkiye’de kutlanmıştı. Ayrıca o dönemde “Kanunu Esasi ve “Abide-i Meşrutiyet” madalyaları yaptırılmış, hatıra kartpostalları bastırılmıştı. Bu kartpostallarda “hürriyet kahramanları” Enver ve Niyazi Bey’ler, “hürriyet”, “müsâvat”, “uhuvvet” ve “adâlet” kelimeleri, sâdece Osmanlıca değil, Yunanca, Ermenice, Bulgarca ve Fransızca olarak da yer almaktaydı.

İzmir, Alsancak’ta II. Meşrutiyet kutlamalarını gösteren bir kartpostal

İstanbul’da II. Meşrutiyet kutlamalarını gösteren bir kartpostal

Kaynaklar:

Bülent Tanör, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri (1789-1980), İstanbul, 1996.

T.Cengiz Göncü, Belgeler Ve Fotoğraflarla Meclis-i Mebusan(1877-1920), İstanbul, 2010.

İsmail Hami Danişmend, İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, c. 4, İstanbul, 2011.

Cezmi Eraslan-Kenan Olgun, Osmanlı Devleti’nde Meşrutiyet ve Parlamento, İstanbul, 2006.

Yadigar-ı Hürriyet Souvenir of Liberty (Orlando Carlo Calumeno Koleksiyonu'ndan Meşrutiyet Kartpostalları ve Madallayaları) İstanbul, 2008.